بازنمایی فرهنگ سیاسی در مجلات طنز قبل و بعد از انقلاب اسلامی

پژوهش حاضر، طرحی است در زمینه بررسی نشانه شناختی بازنمایی فرهنگ سیاسی در مجلات طنز عامه پسند که در دو دوره زمانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران منتشر شده اند. فرهنگ سیاسی در واقع زیربنای رفتارها و کنش های سیاسی افراد یک جامعه است و به طور کلی به دو گونه مشارکتی و تبعی تقسیم بندی می شود. فرهنگ سیاسی مشارکتی سازگاری بیشتری با توسعه سیاسی دارد. نظر به اهمیت فرهنگ سیاسی به مثابه زیربنای کنش ها، رفتارها و جهت گیری های سیاسی مردم نسبت به قدرت و حاکمیت، بررسی بازنمایی آن در طنز از آن رو صورت می گیرد که به نظر می رسد قابلیت های موجود در یک کلام یا تصویر طنزآمیز که با استعاره و ایهام همراه است، این امکان را فراهم می آورد تا بی پرواتر به بیان نظرات و گرایشات سیاسی پرداخته شود. از این رو، در این پژوهش با رویکرد مطالعات فرهنگی، بازنمایی بخشی از عوامل فرهنگی موثر بر توسعه سیاسی، تحت عنوان "فرهنگ سیاسی" در متون تصویری مجلات طنز، که میزان استقبال عموم جامعه از آن زیاد بوده است، مورد مطالعه قرار می گیرد. این تحقیق با روش کیفی نشانه شناسی بر متون طنز تصوری – کاریکاتور- دو هفته نامه توفیق و گل آقا، صورت گرفته است. روش نمونه گیری از این مجلات، "نمونه گیری هدفمند" و حجم نمونه شامل 100 کاریکاتور بوده است. یافته ها حاکیست، برخی مولفه های فرهنگ سیاسی تبعی( مولفه هایی چون: عدم پاسخگویی دولت بر ملت، افراط و تفریط در انجام کارها،تمایل به چاپلوسی و تملق و...) به طور ثابت در هر دوره بازنمایی شده اند؛ البته تغییراتی در چگونگی بازنمایی این مولفه ها به چشم می خورد. بازنمایی مولفه مشارکت سیاسی و فعالیت احزاب که از ویژگی های فرهنگ سیاسی مشارکتی است، در دوره پس از انقلاب ( دهه هفتاد) پر رنگ تر شده؛ که با نگرشی انتقادی و بدبینانه نسبت به تضارب اندیشه ها و احزاب محافظه کار و اصلاح طلب همراه بوده است.